Żłobek Miejski w Mysłowicach

Adaptacja dziecka w żłobku

 

 

Proces ten dotyczy dzieci rozpoczynających edukację w żłobku – niemowląt, choć zdarzają się też starsze, które również muszą zaadoptować się do nowych warunków. Część dzieci idzie do żłobka niechętnie, ponieważ jest to dla nich nowe, obce, zupełnie nieznane środowisko społeczne, wywołujące obawę a nawet strach zgodnie z prawidłowością: „boimy się tego, czego nie znamy”. Poza tym wejście do nowej społeczności wiąże się często z całkowitą zmianą dotychczasowych przyzwyczajeń i sposobu życia dziecka, które do tej pory cały swój czas spędzało z rodziną (głównie mamą), gdzie czuło się pewnie i bezpiecznie zajmując najczęściej wysoką pozycje w hierarchii rodzinnej.

 

Proces adaptacji dziecka do nowego środowiska dotyczy całego organizmu, jednak największe znaczenie ma sfera fizjologiczno – społeczna i poznawcza. Za całość procesów przebiegających w organizmie odpowiedzialny jest ośrodkowy układ nerwowy, który u dzieci do lat 3 jest jeszcze delikatny, przez co dziecko uczy się odbioru wielu różnorodnych bodźców oraz znoszenia pewnych ograniczeń, które niesie ze sobą przebywanie w grupie rówieśniczej.

 

Poziom rozwoju fizycznego i motorycznego nie pozwala mu na wykonywanie samodzielne czynności higienicznych i zaspokajanie potrzeb fizjologicznych. Zmiana środowiska może wywołać trudności w ich wykonaniu, ponieważ dziecko nie zna warunków życia grupowego oraz sposobu zaspakajania swych potrzeb w nowej sytuacji, to z kolei może stać się przyczyną powstawania napięć i uczucia niepewności.

 

Znaczącą rolę w rozwoju, a tym samym w procesie przystosowawczym małego dziecka, spełnia sfera emocjonalna. Silna więź między mamą a dzieckiem sprzyja rozwijaniu się szeregu potrzeb psychicznych, z których najważniejszą jest potrzeba bezpieczeństwa, zaspakajana właśnie przez mamę. Jedynie dziecko bezpieczne jest zdolne do uczenia się, do poznawania otaczającego świata, a każdy bodziec czy nowa sytuacja wywołuje odruch badawczy, któremu towarzyszy działanie. Odkrywanie nieznanego przynosi dziecku zadowolenie i satysfakcję, co jest powodem powstawania kolejnych, coraz wyższych potrzeb.

 

Natomiast niezaspokojenie potrzeby bezpieczeństwa powoduje pojawienie się poczucia opuszczenia, braku miłości i akceptacji, a nawet zagrożenia lub lęku. Taki właśnie lęk przed rozstaniem z mamą przeżywa dziecko przeniesione z dobrze znanego środowiska rodzinnego do obcej mu grupy. Poznanie środowiska obcego wspólnie z osobą bliską niweluje poczucie zagrożenia i sprzyja szybkiej adaptacji.

 

Trudnością w przystosowaniu się dziecka do warunków w żłobku jest również jego stopień rozwoju w sferze poznawczej, a ściślej – słaba znajomość słownych określeń i stosunków czasowych. Dziecko stopniowo poznaje upływ czasu na bazie własnej działalności, dlatego wyjaśnienia składane maluchowi, ze „ mama przyjdzie później” wcale go nie uspakajają. Dziecko nie rozumie znaczenia słowa „później” , nie potrafi określić ile czasu musi minąć aby nastąpiło „później” , bowiem czas jest dla niego na razie czymś abstrakcyjnym, niemierzalnym, czymś poza zasięgiem jego możliwości poznawczych, aby ograniczyć do zbędnego minimum stres spowodowany przyjściem do żłobka rodzice jako osoby najsilniej związane z dzieckiem, powinni stopniowo przygotować je na to ważne wydarzenie, tak by zmiana środowiska następowała możliwie łagodnie i była rozłożona w czasie, dając dziecku możliwość stopniowego „wrośnięcia” w nową społeczność.

 

Proces adaptacyjny dzieci rozpoczynających pobyt i edukację w żłobku może im przynieść wiele korzystnych zmian rozwojowych pod warunkiem, że będzie on przebiegał w sposób świadomy, kontrolowany i dostosowany do indywidualnych możliwości każdego dziecka. Należy więc wesprzeć dziecko w tym działaniu poprzez rozważną współpracę dwóch najważniejszych dla niego środowisk wychowawczych jakimi są dom rodzinny i żłobek.

 

Dziękuję wszystkim rodzicom, którzy rozumieją swoją ważą rolę w procesie wstępnej adaptacji dziecka do warunków żłobka.

 

Z wyrazami szacunku

Dyrektor z personelem Żłobka Miejskiego w Mysłowicach

 

 

Cele i zadania programu adaptacyjnego

 

Głównym celem programu jest złagodzenie stresu jaki jest udziałem dzieci i ich rodziców w pierwszych dniach września, oraz zachęcania do przyjścia do żłobka w oczekiwaniu ciekawych zajęć, zabaw i poszerzanie kontaktów z rówieśnikami.

 

Zachowania jakie pomagają w adaptacji:

 

• Dostarcz dziecku, zanim pójdzie do żłobka, doświadczeń przebywania z innymi dorosłymi, bycia bez mamy, stopniowo wydłużając czas rozstania;
• Ucz samodzielności;
• Nie przeciągaj pożegnania w nieskończoność;
• Jeśli dziecko przy pożegnaniu płacze, postaraj się żeby przez kilka dni do żłobka odprowadzał je tato, rozstania z tatą są mniej bolesne;
• Kontroluj się co mówisz. Staraj się mówić o żłobku z wydźwiękiem pozytywnym a nie negatywnym, nie odbieraj ewentualnych uwag, obserwacji czy sugestii nauczyciela jako ataku na Ciebie czy Twoje dziecko;
• Pamiętaj: żegnaj i witaj swoje dziecko zawsze z uśmiechem, Twój niepokój może udzielić się dziecku;
• Zawsze dotrzymuj danemu dziecku słowa, pamiętaj że nie ma jeszcze poczucia czasu ale kojarzy fakty z wydarzeniami;
• Postaraj się ujednolicić rytm dnia w domu ze żłobkowym;
• Nie obiecuj, jeśli pójdzie do żłobka to dostanie nagrodę, kiedy będziesz odbierać dziecko, możesz dać mu maleńki prezencik, ale nie może to być forma przekupywania;
• Jeśli mimo wszystko ma problemy podczas rozstania okaż zrozumienie, a nie zniecierpliwienie, oraz postaraj się znaleźć jak najwięcej czasu na przebywanie z dzieckiem po odebraniu ze żłobka;
• Nie wymuszaj na dziecku, żeby zaraz po przyjściu do domu opowiedziało, co wydarzyło się w żłobku, to powoduje niepotrzebny stres;
• Nie zabieraj dziecka do domu kiedy płacze przy rozstaniu, jeśli zrobisz to choć raz, będzie wiedziało, że łzami można wszystko wymusić, daj mu „kawałek domu” – może to być np. zdjęcie rodzinne, ulubiona przytulanka;
• Pamiętaj i wierz w to, że z każdym dniem będzie lepiej!
• Potem nie będzie chciało iść do domu!

 

Adaptację utrudniają:

 

• Niepewność decyzji,
• Brak zaufania do placówki,
• Wyrzuty sumienia, niepokój, lęk, poczucie zagrożenia,
• Nieznajomość placówki,
• Brak jasnych reguł, zmienność decyzji,
• Traktowanie dziecka przedmiotowo,
• Brak doświadczeń społecznych w kontaktach z innymi ,dorosłymi i dziećmi,
• Nadopiekuńczość, wyręczanie dziecka w czynnościach związanych z samoobsługą,
• „Złe” przyzwyczajenia dziecka (np. zasypianie z dzieckiem),
• „Rzucanie na głęboką wodę” – pełny wymiar godzin,
• Straszenie żłobkiem,
• Pośpiech, zdenerwowanie, spóźnianie – brak czasu dla dziecka, zabieganie,
• Brak zrozumienia dla trudnych zachowań dziecka, obrażanie się na dziecko, odrzucenie.
  
  

 

Główne kierunki działania rodzica przed przyjęciem dziecka do żłobka i wstępnym procesie adaptacyjnym

 

ZADANIE	SPOSÓB REALIZACJI	KRYTERIA OSIĄGNIĘĆ
Stopniowe uniezależnianie psychiczne dziecka od rodziców	Częste i szczere rozmowy z dzieckiem zapewniające miłość, przyzwyczajanie do nieobecności rodziców, pozostawianie dziecka pod opieką dorosłych osób, z którymi nie jest ono związane emocjonalnie tak silnie, jak z rodzicami (dalsza rodzina, znajomi) – początkowo na krótko, stopniowo wydłużając czas rozłąki;	Wytwarzanie atmosfery zaufania, miłości, akceptacji aby dziecko nie obawiało się porzucenia;
Kształtowanie pozytywnego nastawienia do żłobka	Opowiadanie dziecku o żłobku, zabawkach i dzieciach, które tam spotka; spacery w okolice żłobka, poznanie drogi, szatni, sali zabaw; Poznanie personelu	Uczenie dziecka akceptowania nowego środowiska, wytwarzanie w sali zabaw poczucia bezpieczeństwa;
Zorganizowanie życia dziecka w rodzinie według planu zbliżonego do rozkładu dnia w żłobku	W domu: Zapewniania dziecku regularnego trybu życia – stałe pory posiłków, zabawy, odpoczynku, snu, przebywania na powietrzu bez względu na pogodę (wyłączając warunki ekstremalne); Ożywanie określeń rano, wieczór, noc	Dziecko ma dobre samopoczucie, jest zdrowe, pogodne, czuje się bezpieczne;
Organizowanie kontaktów z rówieśnikami	Zadania do wykonania w domu: Częste chodzenie z dzieckiem tam, gdzie są inne dzieci np. rodzina, znajomi, plac zabaw, zapraszanie dzieci znajomych do swojego domu, stwarzanie sytuacji, w których dziecko musi podzielić się zabawkami, słodyczami i in.;	Dziecko uczy się uczestniczyć w zabawie z rówieśnikami, rozumie potrzebę wspólnego wykorzystywania zabawek, uczy dzielić się z innymi, z pomocą osób dorosłych podejmuje próby łagodzenia konfliktów;
Kształtowanie umiejętności porozumiewania się z rówieśnikami i dorosłymi	Czytanie i opowiadanie dziecku bajek, wspólne oglądanie ilustrowanych książek oraz programów telewizyjnych przeznaczonych dla najmłodszych, częste rozmowy z dzieckiem w różnych sytuacjach (np. w czasie spaceru, zabawy lub wykonywania codziennych czynności), zachęcanie do wypowiedzi poprzez zadawanie pytań oraz cierpliwe i uważne słuchanie dziecka W żłobku: Pomoc dziecku w rozwiązywaniu konfliktów powstających w wyniku zabawy z rówieśnikami;	-Uczenie śmiałości i otwartości na kontakty z innymi dziećmi oraz dorosłymi; -Uczenie przekazywania otoczeniu własnych potrzeb i życzeń; -Uczenie dzielenia się swoimi przeżyciami; -Dziecko zadaje pytania, dzięki którym poznaje otaczającą rzeczywistość; -uczenie dziecka, że rówieśnik ma takie same ;prawa do wspólnej zabawy, że należy zaczekać na zabawkę, którą bawi się kolega, że „przytulanka” przyniesiona z domu jest własnością i nie można się nią bawić chyba, że za zgodą właściciela.
Zapoznanie dziecka materiałami, z którymi zetknie się w żłobku	W żłobku i domu: Stworzenie dziecku warunków do zabaw plastycznych, zapewnienie urozmaiconych materiałów i przyborów (papier, kredki, nożyczki, farby, plastelina, wycinanki, …), uczenie się prawidłowego korzystania z nich;	-Uczenie dziecka dbałości o bezpieczne posługiwanie się podstawowymi materiałami i przyborami; -Umożliwianie twórczego i swobodnego działania, wyrażania siebie poprzez różne formy ekspresji;
Wdrażanie do samoobsługi	W żłobku: uczenie dziecka korzystania z toalety, mydła, ręcznika jednorazowego; W domu i w żłobku: Przestrzeganie stałych miejsc przechowywania zabawek i innych przedmiotów używanych przez dziecko, zachęcanie do wspólnych prac porządkowych – forma zabawowa (np. „Ja ułożę lalki, a ty klocki”) Zadanie do wykonywania w domu: „Ubieramy misia” – wspólne ubieranie zabawki, przechodzenie do ubierania dziecka i stopniowe ograniczanie pomocy; „Miś jest głodny” – karmienie zabawki, potem umożliwianie dziecku samodzielnego spożywania posiłku;	Dziecko uczy się początkowo z mamą, później w miarę możliwości samodzielnie załatwić potrzeby fizjologiczne, potrafi samodzielnie nakładać mydło z dozownika, wytrzeć ręce w papier jednorazowy, wspólnie z mamą sprawdza czy pozostawił miejsce w czystości; -Uczy się sprzątania po sobie zabawek, porządkuje swoje najbliższe otoczenie odkładając zabawki na ustalone miejsca; -Uczy się zakładać i zdejmować ubranie (bez zapinania, wiązania); -posługuje się łyżką i widelcem, pije z kubka.